[Hak Mücadelesi]

Cehennem ehlinin azabının farklı olması, işledikleri günahların farklılığından kaynaklanmaktadır, Allah Teâlâ şöyle buyurur:

"Herkesin, yaptığı işlere göre birbirinden farklı derecesi vardır." (En'am: 132),

"Yaptıklarına uygun bir ceza olarak" (Nebe: 26).

 

İbni Abbas RadıyAllahu Anhu şöyle dedi:

"Herkesin cezası ameline göredir; küfründe aşırı giden, yer yüzünde fesat çıkaran ve küfre davet edenlerle bunlara göre hafif günahlar işleyenler bir olamazlar, Allah Teâlâ şöyle buyurur:

"Onlar ki, kâfir oldular ve başkalarını da Allah yolundan alıkoydular, onların azaplarını katlayarak arttırırız." (Nahl: 88),

"Kıyamet çattığı gün, Firavun'un adamlarını azabın en ağırına sokun denir." (Mu'min: 46)

 

Aynı şekilde Müslüman günahkarların da azapları birbirinden farklıdır; büyük günah işleyenlerle ufak günah işleyenlerin cezası aynı değil veya - ilerde de açıklanacağı üzere- birinin azabı Allah'ın dilemesi veya yaptığı bazı sevaplardan dolayı hafifletilebilir.

 

Ancak kafirlerden olup da dünyada yardım severlik, adalet gibi güzel fiiller işleyenler hakkında farklı görüşler vardır; bu konuda seleften ve başka alimlerden iki görüş varit olmuştur;

Birinci görüşe göre; onların da azapları hafifler. İbni Lehi'a, Ata b. Dinar yoluyla Said b. Cubeyr'den buna benzer bir görüş rivayet etmiştir. Bu görüşü İbni Cerir et-Taberî ve başkaları tercih etmiştir.

Esved b. Şeyban, Ebî Nevfel'in şöyle dediğini bildirdi:

"Aişe RadıyAllahu Anha dedi ki:

"Ya RasûlAllah, Abdullah b. Ced'ân nerededir?

Dedi ki: "ateştedir", bunun üzrine Hz. Aişe üzüldü ve üzüntüsü artı, Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem bunu görünce, şöyle dedi:

" Ya Aişe bunda seni üzen nedir", dedi ki: "Annem babam sana feda olsun ya Rasûlullah, o ikramda bulunur ve akrabalarına yakınlık gösterirdi, Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle dedi:

"O saydıklarından dolayı onun azabı hafifletilecektir."

Hadisi Herâitî "Kitabu Mekarimu'l-Ahlak" adlı kitabında zikretti. Hadis murseldir.

Amir b. Müdrik el-Hârisî; Utbe b. Yekzân, Kays b. Müslim, Tarık b. Şihâb, yoluyla İbni Mes'ûd RadıyAllahu Anhu'nun şöyle dediğini bildirdi:

"Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:

"İyilik yapan her Müslüman ve kafirin mükafatını Allah Teâlâ ya bu dünyada verir ya da onun için ahirette bırakır."

Biz dedik ki:

"Kafire dünyada yaptıkları iyiliklerin faydası olur mu? Dedi ki:

"Eğer akrabaya iyilik yapmış, sadaka vermiş veya güzel bir harekette bulunmuşsa, Allah Teâlâ ona dünyada çocuklar, sıhhat v.b şeyler ihsan eder"

 biz dedik ki: "Kafirin ahirette durumu ne olacak?

Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem; "Onlara azap uygulanacaktır" dedikten sonra şu ayeti okudu:

"Firavunun adamlarını azabın en ağırına sokun denir." (Mu'min: 46)"

(Hadisi İbni Ebî Hatim, Heraitî, Bezzar "Müsned'inde", ve Hakim "Müstedrek"de zikrettikten sonra şöyle dedi: "Hadisin isnadı sahihtir." Beyhaki Hadisi "Kitabu Ba'si ve'n-Nuşur" adlı kitabında zikretti ve şöyle dedi: "Hadisin sıhhatinde problem var" ve Utbe b. Yekzan bu konuda onların bazılarıyla konuştu.)

Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem'e yardım ettiği için Ebu Talib'in azabının hafifletilmesiyle ilgili hadislere daha önce değinmiştik.

Tebarânî zaif bir isnadla Ummu Selma'dan bildirdiğine göre, Haris b. Hişam Veda Haccında Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem'in yanına geldi ve şöyle dedi:

"Akrabayla iyi ilişkileri, iyiliği, yetime sahip çıkmayı, zayıfı ve miskini doyurmayı teşvik ediyorsun, bunların hepsini Hişam b. el-Muğire yapardı, onun hakkındaki zannınız nedir ya Rasûlullah?

Rasûlullah:

"la ilahe illa Allah demeyen her kabrin sahibi ateş çukurlarından bir çukurdadır. Ben amcam Ebu Talib'i gür bir ateşin içinde gördüm. Allah Teâlâ benim için yaptıklarından dolayı onu ordan çıkardı ve ayaklara ulaşan bir ateşe koydu".

 

İkinci görüşe göre; kafirler dünyada işledikleri hasenatların karşılığını hiç bir şekilde ahirette alamazlar, bu görüş sahipleri şu ayetleri ve benzerlerini bu konuda delil olarak göstermişlerdir:

"Onların yaptıkları her bir (iyi) işi ele alır, onu saçılmış zerreler haline getiririz (değersiz kılarız)." (Furkan: 23),

"Rablerini inkâr edenlerin iyi davranışları fırtınalı bir günde şiddetli rüzgarda savrulan küle benzer, yaptıkları iyi işler karşılığında ellerine hiçbir şey geçmez" (İbrahim: 18 )

Sahihi Müslim'de Enes'ten yapılan bir rivayette Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:

"Allah Teâlâ hiç bir mümine zulmetmez hasenatlarının karşılığını hem dünyada hem de ahirette verir, kafire gelince hasenatlarının tüm karşılığını dünyada verir böylece ahirette gelince hasenatlarının hiç bir karşılığı kalmaz",

Diğer bir rivayette ise şöyle dediğini bildirdi:

"Kafir bir hasenat işlediğinde karşılığını dünyada alır, mümin ise Allah onun hesanatlarının karşılığını ahirette bırakır ve itaatine karşılık ona dünyada rızık verir".

 

Yine Müslim'deki başka bir hadiste Aişe RadıyAllahu Anha şöyle dedi:

"Ya Rasûlullah İbnu Cen'ân cahiliye döneminde sılai rahimde -yakın akrabalarını ziyarette- bulunurdu. Bunun ona bir faydası olur mu?

Buyurdular ki:

"Hayır ona faydası olamaz çünkü o hiç bir zaman, "Ey Allah'ım Kiyamet günü günahlarımı bağışla demedi".

Kafirin hasenatlarının din gününde karşılığı olmadığını söyleyenler, Rasûlullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem'in şefaati sonucu Ebu Talib'in azabının hafifletilmesi meselesini, Rasûlullah'ın şefaatine has istisnai bir durum olarak kabul etmişlerdir.