[Hak Mücadelesi]

SELEFİ SALİHİNİN MEZHEBİ

Metin:
Ey kardeşim! Allah seni hakka ulaştırsın! Bana, Allah-u Teâlâ hakkında Kur’an ve sünnette geçen; ilimden uzak kıt akıllı kişilere, Haşeviye’den olan cahillere ve sapıklara teşbihi çağrıştıran bazı haberlerin manası hakkında sordun. O cahil kimseler, bu haberlerin zahiri manasına inanarak Allah ve sıfatları hakkında imkânsız olan, Allah'ın tenzih edilmesi gereken (O’na layık olmayan) صُورَة (suret), يَد (yed: el), قَدَم (kadem: ayak), النُّزُول (nüzul: inme), bir yerden bir yere intikal etme, arşın üzerine oturma, الإِسْتِقْرَار (istikrar: karar kılma) ve buna benzer şeyleri Allah’a nispet ettiler ve bu inancın, selefin inancı olduğunu iddia ettiler.

Açıklama:
Burada İmam Gazali, bu kitabı niçin yazdığını bildirmektedir. Bu kitabı; ilimden uzak kıt akıllı kişiler, Haşeviye’den olan cahiller ve sapıklar nezdinde Allah’ın cisme benzediğini çağrıştıran bazı haberi ayetler ve hadisler hakkında kendisine gelen bir soru üzerine kaleme almıştır. Bu kimseler söz konusu ayet ve hadislere dayanarak Allah ve sıfatları hakkında, O’na layık olmayan ve O’nun münezzeh olduğu صُورَة (suret), يَد (yed: el), قَدَم (kadem: ayak), النُّزُول (nüzul: inme), bir yerden bir yere intikal etmek, arşa oturmak ve الإِسْتِقْرَار (istikrar: karar kılma) vb. şeylere inanmışlardır. Bu inancı ayetlerin zahirinden ve şeklinden almış, bunun da selefi salihinin inancı olduğunu iddia etmişlerdir.
 
Metin:
Bana bu soruyu sorman vesilesiyle, sana selefi salihinin gerçek inancını anlatmak istiyorum. Bu müteşabih haberler hakkında bütün halkın inanması gereken şeyleri açıklayacağım ve bu açıklamayla hakkın üzerini örten örtüyü de kaldıracağım. Bu açıklamalarla soru sorup araştırma yapılması gereken konuları ve susup hiç araştırma yapılmaması gereken konuları belirteceğim.

Açıklama:
İmam Gazali paragrafın bu bölümünde, sorulan soru vesilesiyle, önemine binaen hangi konular üzerinde duracağını bildirmektedir. Üzerinde duracağı konulardan en önemlisi selefi salihinin inancını ortaya koymaktır. Çünkü sapık Haşeviyeler kendi batıl inançlarını selefi salihine isnat etmektedir. Selefi salihinin inancı ortaya konulursa bu konudaki hak da ortaya çıkmış olacaktır. İmam Gazali’nin bu kitapta üzerinde duracağı diğer bir konu, halkın müteşabih haberler hakkında inanması gereken şeyin ne olduğunu beyan etmektir. Böylece batıl ehli tarafından örtülen hak üzerindeki örtüyü kaldıracak, Kur’an ve sünnette gelen haberlerdeki meselelerden üzerinde hiç konuşulmayıp araştırma yapılmaması gereken meseleleri beyan etmektir.

Metin:
Allah’tan başka hiç kimsenin rızasını gözetmeksizin ve hiçbir mezhebin görüşüne taassupla meyletmeksizin, sırf Allah’ın rızasını kazanmak niyetiyle hakkı apaçık bir şekilde anlatarak sorduğun soruya cevap veriyorum.

Her şeyden önce muhafaza edilmesi (ve göz önünde bulundurulması) gereken şey; hak, doğruluk ve adalettir. Allah'tan beni doğru yola ulaştırmasını ve beni bu yolda muvaffak etmesini dilerim. Allah, kendisine dua edene mutlaka icabet eder.

Açıklama:
İmam Gazali bu kitabı, kendisine gelen bir soru sebebiyle kaleme aldığını; sonra soruya cevap olarak selefin inancını delilleriyle belirtip bu inancın hak olduğunu ispat edeceğini ifade ettikten sonra, burada kitabını yazma gayesini bildiriyor. Bu kitabı yazma gayesi, Allah-u Teâlâ’ya yaklaşmaktır. Bu gaye ise açık olan hakkı ortaya çıkarmakla gerçekleşir. Bunu hiç kimsenin tarafını tutmadan, hiçbir mezhebe meyletmeden gerçekleştirecektir. Çünkü her şeyden önce, her şeye rağmen hakkı gözetmek, doğru söylemek ve insaflı olmak gerekir. Akabinde İmam Gazali bu niyetinde Allah’ın kendisine doğru yolu göstermesi ve niyet ettiği şey konusunda muvaffak kılması için dua ediyor ve inanıyor ki Allah-u Teâlâ, kendisine ihlasla dua edenlerin duasına mutlaka icabet eder.

Metin:
Kitabı üç bölüm halinde düzenleyeceğim:
Birincisi: Söz konusu müteşabih haberler hakkındaki selefi salihinin gerçek mezhebinin açıklanması.

İkincisi: Söz konusu müteşabih haberler hakkındaki selefi salihinin görüşünün hak olduğunun, bu görüşe muhalefet edenin ise bidatçi olduğunun açık delillerle ispat edilmesi.

Üçüncüsü: Bu ilimle ilgili faydası olacak değişik konulara değinilmesi.

Açıklama:
İmam Gazali burada, kitabı üç bölüme ayırdığını; birinci bölümde selefin müteşabih haberlerle ilgili mezhebinin hakikatini beyan edeceğini; ikinci bölümde, müteşabih haberlerle ilgili beyan ettiği selefin mezhebinin hak olduğunu ve buna muhalefet eden görüşün hak olmayıp bilakis bidatçinin görüşü olduğunu delillendireceğini söylemektedir. Bu meseleleri anlattıktan sonra ayrıca bir bölüm açarak burada bu ilimle alakalı faydalı olacak farklı bilgileri fasıllar halinde anlatacağını ifade etmektedir.